DE MAGISCHE TRUFFEL
deur naar een andere wereld
De informatieve website over Magische Truffels, psilocybine en het verantwoord gebruik ervan.
Wat is psilocybine?
Psilocybine[3] is een stof met een neuroactieve en psychoactieve werking op het centraal zenuwstelsel van het lichaam. Het behoort tot de groep psychedelica die veranderingen in waarneming, stemming en denken kunnen veroorzaken.
Hoewel psilocybine ook synthetisch kan worden gemaakt, is het van natura aanwezig in bepaalde schimmels[4] (zwammen). Psilocybine kan voorkomen in verschillende delen van deze schimmels.
Paddenstoel (sporacarp)
Schimmels behoren tot het rijk van de fungi, de wetenschappelijke naam voor de groep organismen waartoe ook paddenstoelen behoren. Het eigenlijke lichaam van een schimmel is meestal onzichtbaar en bestaat uit een netwerk van dunne draden: het mycelium. Dit mycelium groeit in de bodem of in ander organisch materiaal.
Onder gunstige omstandigheden vormt het mycelium aan de oppervlakte een paddenstoel. In de biologie heet zo’n vruchtlichaam een sporocarp.
Truffel (sclerotium)
Naast paddenstoelen kunnen sommige schimmels ook truffels vormen. Sommige schimmels slaan voedingsstoffen en water op in een verdikte, compacte massa mycelium. Dit wordt een sclerotium genoemd (meervoud: sclerotia). In de volksmond heet dit een truffel. Een truffel groeit onder de grond. Zowel paddenstoel als truffel van psilocybinebevattende schimmels bevatten psychoactieve stoffen.
Door hun effecten hebben ze de bijnamen ‘Magic Mushrooms’ en ‘Magic Truffles’ gekregen. Andere namen voor de ‘Magic Mushroom’ zijn onder meer paddo’s, Sacred Mushrooms en Flesh of the Gods. Magic Truffles worden ook weleens tripknollen, Magic Fungi of Philosophers' Stones genoemd.
Hoe psilocybine werkt in het lichaam
Na inname wordt psilocybine opgenomen door het slijmvlies van de mond en maag. Daarna wordt het grotendeels in de lever omgezet tot psilocine: de actieve verbinding die het psychedelisch effect veroorzaakt.
De chemische formules van psilocybine en psilocine. Tijdens de metabolisering verandert het enzym fosfatase[5] de chemische structuur van psilocybine door fosfor, zuurstof en waterstof te verwijderen. Hierdoor wordt psilocybine omgezet in het actieve psilocine.
Tijdens deze omzetting (metabolisering) in de lever verandert de chemische structuur van psilocybine. Het resultaat daarvan, psilocine, wordt via de bloedbaan naar de hersenen vervoerd, waar het zich bindt aan serotoninereceptoren (vooral het 5-HT2A-type). Deze receptoren komen veel voor in hersengebieden die betrokken zijn bij waarneming, denken en zelfreflectie. Psilocine activeert deze receptoren langduriger en intensiever dan serotonine zelf, waardoor de signaaloverdracht tussen zenuwcellen verandert. Dit kan leiden tot versterkte zintuiglijke waarnemingen, een veranderde tijdsbeleving en nieuwe associaties of inzichten. Ook kunnen autonome functies, motorische reflexen, gedrag en perceptie hierdoor worden beïnvloed.
De serotonine-verspreiding in de hersenen. Serotonine is een in de hersenen aangemaakte signaalstof met een overwegend stimulerende werking.
De effecten beginnen meestal 20–40 minuten na inname, treden vaak op in golven en houden 2 tot 6 uur aan. Het verloop hangt af van het product, de dosis en het individuele metabolisme. Het lichaam breekt psilocine en psilocybine uiteindelijk af, en na 24 tot 48 uur zijn ze niet meer detecteerbaar in het bloed.
Verhoudingen van de neuroactieve en psychoactieve stoffen (indoalkaloïden) in enkele psilocybine bevattende gedroogde paddenstoelen.
Naast psilocybine en psilocine bevatten veel psychedelische schimmels ook andere neuroactieve en psychoactieve stoffen, zoals baeocystine[6] en norbaeocystin[7]. Hoewel deze stoffen meestal in veel lagere concentraties voorkomen, kan de verhouding tussen deze verbindingen mogelijk invloed[8] hebben op de aard van de ervaring. Over dit mechanisme is echter nog weinig onderzoek beschikbaar.
Psilocybine heeft van nature een witte kleur, maar wanneer het in contact komt met zuurstof (oxidatie), wordt het omgezet in psilocine, wat kan resulteren in een blauwachtige tint.
Gezondheid
Het rapport van het Nationaal Vergiften Informatie Centrum (RIVM, 2020)[9] is duidelijk over hallucinogene paddenstoelen; toxiciteit wordt relatief zelden gezien.
Volgens het 'Ranking Rapport van drugs' van het RIVM (2009)[10] scoren psilocybinebevattende paddenstoelen, in vergelijking met andere drugs, relatief laag op schadelijkheid voor de volksgezondheid. De fysieke bijwerkingen worden in datzelfde rapport als onbeduidend omschreven. De acute toxiciteit is zo laag, dat fatale intoxicaties zelden voorkomen. Ondanks systematisch onderzoek is er geen chronische toxiciteit vastgesteld. Wel geldt de waarschuwing dat mensen met een familiaire aanleg voor psychische stoornissen geen psilocybine moeten gebruiken, omdat dit bestaande psychoses kan uitlokken of verergeren.
Het RIVM-rapport uit 2009 vermeldt dat het gebruik van psilocybine niet leidt tot psychische of fysieke afhankelijkheid (verslaving). Ook verslavingsklinieken, zoals Jellinek[11], bevestigen dat psilocybineverslaving niet voorkomt.
Mede om deze redenen wordt psilocybine, in combinatie met psychotherapie, succesvol toegepast bij de behandeling van verslaving aan andere middelen,[12][13] psychiatrische aandoeningen[14][15] en clusterhoofdpijn[16].
Psilocybine in paddo's scoort laag op schadelijkheid volgens RIVM. Weinig fysieke bijwerkingen, geen verslaving.
Doseren
Op internet zijn zogenoemde Magic Mushroom calculators te vinden die doseringen berekenen op basis van lichaamsgewicht. In de praktijk hangt de juiste dosering voor het gewenste effect echter van meerdere factoren af. Persoonlijke kenmerken, zoals op tolerantieniveau, eerdere ervaringen met psychedelica, de mentale toestand op het moment van inname en de omgeving (set en setting), spelen hierbij een rol. Ook de variatie in het gehalte psilocybine en andere stoffen per batch paddenstoelen en truffels, evenals de versheid en bewerking, beïnvloeden de uiteindelijke psychoactieve werking.
Bij synthetisch geproduceerde psilocybine, zoals vaak gebruikt in onderzoeken, wordt altijd een nauwkeurige dosering toegepast. Uit wetenschappelijk onderzoek[17] bij personen met een lichaamsgewicht tussen 49 en 113 kilogram blijkt dat een dosis van 20 tot 30 milligram geen merkbaar verschil maakt in de optredende effecten. Dit wijst erop dat lichaamsgewicht alleen geen betrouwbare basis is om de juiste dosering te bepalen.
Het psilocybinegehalte in de bovengrondse vrucht (paddenstoel) is relatief vaak onderzocht, terwijl de ondergrondse vrucht (truffel) veel minder vaak is geanalyseerd. Uit onderzoek[18] blijkt echter dat het gehalte in truffels constanter is dan in paddenstoelen, met minder schommelingen tussen batches. Dit maakt het berekenen en een nauwkeurige dosering betrouwbaarder.
Twee wetenschappelijke onderzoeken uit 2018 tonen aan dat verse truffels per gram tussen 1.595[19] milligram en 1.9[20] milligram psilocybine bevatten. In het RIVM-rapport (2014)[21] onderzocht het Trimbos-instituut drie soorten verse truffels, met een variatie van 0,9-1,8 milligram psilocybine per gram. Hoewel niet alle soorten psilocybinebevattende sclerotia zijn onderzocht, wordt voor commercieel verkrijgbare magische truffels voor oraal gebruik uitgegaan van deze gepubliceerde cijfers. Een voorlopig bereik van 0,9 tot 1,9 milligram psilocybine per gram (afgerond: 1–2 milligram) kan daarom worden aangehouden.
Doseringsgradaties in relatie tot psychedelische en microdosing doelen.
Microdosing
Het begrip microdoseren komt uit de farmacologie. Hierbij wordt een minimale hoeveelheid stof toegediend om te onderzoeken hoe het lichaam deze verwerkt. Volgens de huidige internationale richtlijn is dit 1% van de farmacologisch actieve dosis van het middel, met een maximum van 100 microgram (µg).
Bij een psychedelische microdosering wordt een lage dosis ingenomen, meestal 5-10% van een gebruikelijke psychoactieve dosis. Deze hoeveelheid laat het dagelijks functioneren ongemoeid. Microdoseren gebeurt in meerdere sessies, met als doel het welzijn te verbeteren en cognitieve en/of emotionele processen te versterken.
Onderzoek en anekdotische ervaringen van gebruikers wijzen erop dat microdosing met psilocybine mogelijk een positieve invloed heeft op de kwaliteit van leven[22][23]. Genoemde verbeteringen vallen grofweg in drie categorieën:
- Mentaal: meer energie en een positievere stemming, beter denk- en concentratievermogen, en meer creativiteit of spiritueel bewustzijn.
- Sociaal: betere communicatie en sterkere relaties.
- Fysiek/zintuiglijk: scherper zicht en minder klachten van angst, depressie, verslaving of pijn.
Verder onderzoek is nodig om deze effecten te bevestigen.
Er bestaat geen vaststaand standaardprotocol voor het microdoseren van psilocybine, omdat het resultaat wordt beïnvloed door factoren zoals het doel, lichamelijke samenstelling, genetische eigenschappen, dagelijkse routines en het gebruik van supplementen. Vaak wordt het schema van psycholoog en psychedelica-expert James Fadiman[24] ( ‘boek 'The Psychedelic Explorer’s Guide’) als richtlijn gebruikt. Dit volgt een driedaagse cyclus:
Dag 1: Inname dosis
Dag 2: Overgangsdag (geen inname)
Dag 3: Normalisatie (geen inname)
Dit patroon wordt 1 tot maximaal 2 maanden gevolgd, waarna een rustperiode van 2-4 wordt genomen voordat het schema opnieuw begint.
De driedaagse doseringscyclus als standaardprotocol ontwikkeld door James Fadiman.
Het protocol van James Fadiman dient als startpunt voor microdoseren. Belangrijk is het inbouwen van rustperiodes: wekelijks twee dagen, en na 4–8 weken microdoseren een langere pauze van enkele weken tot maanden. Zo wordt tolerantie[25] voorkomen, omdat het lichaam anders gewend raakt aan de stof en de effecten verminderen[26].
Het uiteindelijk doel is te stoppen met microdoseren zodra de gewenste effecten zijn bereikt.
Voor persoonlijk gebruik is het aan te raden om de dosering, timing en effecten nauwkeurig bij te houden. Zo kan de ervaring beter worden geëvalueerd en aangepast.
Opmerking: Fadiman adviseert mensen met kleurenblindheid, psychotische stoornissen of binnen het autismespectrum af te zien van microdosing met psychedelica. Mensen met kleurenblindheid kunnen blijvende visuele vervormingen ervaren, en zelfs kleine hoeveelheden psychedelica kunnen psychotische stoornissen verergeren[27].
Geschiedenis
De oudst bekende schimmelsoort, Ourasphaira giraldae[28], is van meer dan een miljard jaar geleden. Wetenschappers schatten dat er wereldwijd meer dan 6 miljoen soorten schimmels[29] bestaan, waarvan tot nu toe slechts 150.000 zijn geïdentificeerd.
Een opmerkelijke groep van deze schimmels omvat 11 geslachten die psilocybine bevatten: Conocybe, Copelandia, Galerina, Gymnopilus, Inocybe, Mycena, Panaeolus, Panaeolina, Pholiotina, Pluteus en Psilocybe. Wereldwijd bestaan er binnen deze geslachten zo'n 200 soorten psychoactieve paddenstoelen. De meest voorkomende soorten behoren tot het geslacht Psilocybe, dat vaak voorkomt in vochtige subtropische bossen.
Archeologische, antropologische en etnobotanische gegevens[30] tonen aan dat psychoactieve paddenstoelen al duizenden jaren wereldwijd worden gebruikt in religieuze, spirituele en helende contexten.
Inheemse culturen hebben door de menselijke geschiedenis heen visioenen, veroorzaakt door Magische Paddenstoelen, vereerd. Er ontstonden rituelen om met de spirituele wereld te communiceren, en het gebruik van deze paddenstoelen diende om kennis te verkrijgen en genezing te bevorderen.
Van links naar rechts: De Pegtymel petrogliefen[31] van Rusland, kunstwerken van 2.000 jaar geleden en gevonden in een afgelegen gebied van de Arctische regio van Rusland, waarvan sommige scènes vertonen van het gebruik van hallucinogene paddenstoelen. Grottekening in de Algerijnse Sahara woestijn gedateerd 7000-9000 v.Chr. toont een figuur met een bijenkop waaruit inheemse psychotrope paddenstoelen groeien[32]. Kleurrijke voorstellingen van psilocybine-bevattende paddenstoelen die de Spaanse overheersing hebben overleefd, getuigen van een heilige ceremonie waarbij Mixteekse goden de heilige paddenstoelen consumeren[33].
In 1904 ontdekte de Amerikaanse mycoloog Franklin Sumner Earle[34] de soort Psilocybe cubensis op Cuba. In 1957 isoleerde de Zwitserse chemicus Albert Hofmann[35], samen met zijn collega's de structuur van de psychoactieve stoffen psilocybine en psilocine[36]. Een jaar later, in 1958, synthetiseerde[37] Hofmann psilocybine.
In de jaren ’50 en ‘60 werd vooral in de Verenigde Staten intensief onderzoek gedaan naar de therapeutische effecten van psilocybine en LSD. In dezelfde periode nam het publieke gebruik van psychoactieve middelen toe in Westerse landen.
In 1970 werd het gebruik en de handel in psychedelische stoffen, zoals psilocybine, in de VS en andere landen verboden[38]. Daarmee kwam een abrupt einde[39] aan de eerste periode van intensief onderzoek naar psilocybine.
Tussen 1970 en 2000 werd slechts sporadisch onderzoek gedaan naar psilocybine. Na de eeuwwisseling begon een nieuwe onderzoeksperiode. In 2019 leidde dit tot de oprichting van de eerste formele onderzoekscentra voor psychedelica: in London, Engeland (Imperial College London)[40] en Baltimore, VS (Johns Hopkins University)[41].
De wet
In Nederland zijn psilocybinebevattende truffels niet verboden, waardoor verkoop en bezit legaal zijn. Psilocybinebevattende paddenstoelen zijn daarentegen wel verboden en dus illegaal om te verkopen of te bezitten. Dit verschil komt door de manier waarop beide vormen van psilocybine in de Nederlandse wet worden geclassificeerd en gereguleerd.
Internationaal
Internationaal staan psilocybine en psilocine op lijst 1 (harddrugs) van het Psychotrope Stoffen Verdrag van de Verenigde Naties(1971)[42]. Dit verdrag verbiedt de productie, distributie en consumptie van psychedelische middelen. Landen die het verdrag hebben ondertekend, waaronder Nederland, moeten deze stoffen strafbaar stellen. Vrije handel is alleen toegestaan voor wetenschappelijke en/of medische doeleinden.
Het verdrag bepaalt ook dat organismen, zoals paddenstoelen en truffels die psychotrope stoffen bevatten, niet onder de directe controle vallen. Landen zijn dus niet verplicht om deze organismen strafbaar te stellen.
Individuele landen mogen wel strengere regels vaststellen voor het bezit en de handel van psychoactieve stoffen, en voor organismen waarin deze stoffen van nature voorkomen.
Nederland
De Nederlandse wetgever heeft de psychoactieve paddenstoel om diverse redenen[43] opgenomen in lijst 2 (softdrugs) van Opiumwet[44]: gedroogde paddenstoelen sinds 2002 en verse sinds 2008. Tot op heden blijven ze verboden. Volgens de Aanwijzing Opiumwet (2015A003)[45] is voor persoonlijk gebruik maximaal toegestaan: 0,5 gram gedroogde paddo’s of 5 gram verse paddo’s.
Het verbod geldt alleen voor de psychoactieve paddenstoel, niet voor de truffel. In de Opiumwet is de truffel niet verboden. Dit werd bevestigd door de Nederlandse Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in 2009[46] en 2011[47]. Daardoor mag de psychoactieve truffel nog steeds vrij worden geproduceerd, verhandeld, geëxporteerd en gebruikt in therapeutische sessies. Zolang er geen ‘actieve bewerking’ plaatsvindt, zoals het extraheren van psilocybine of het bewust drogen, malen, mengen of inkapselen, blijft het product legaal.
Een voorbeeld van een actieve bewerking is het
drogen, malen en inkapselen in een capsule.
Samengevat:
- Het ondergrondse deel van de psychoactieve schimmel (truffel) is toegestaan zolang het onbewerkt is.
- Het bovengrondse deel (paddenstoel) is verboden.
- Magische Truffels vallen in Nederland op dit moment onder de categorie genotsmiddelen[48].
(Growkits om zelf paddenstoelen te kweken voor persoonlijk gebruik mogen legaal worden verkocht, omdat het bezit van verse paddenstoelen verboden is, maar het bezitten van de myceliumfase niet. Deze zijn in Nederland ook gewoon verkrijgbaar.)
Psychotherapie
In Nederland staat psychotherapie met psilocybine nog in de kinderschoenen. In 2019 starten ziekenhuizen zoals het UMC Groningen en UMC Utrecht met experimentele psilocybinetherapie[49]. In 2020 publiceerde de Afdeling Psychiatrie van de Yale University een handleiding[50] voor Psilocybin-Assisted Therapy. Hierin worden methoden, structuur en andere aspecten beschreven voor het gebruik van psychedelica-ondersteunde therapie bij depressieve stoornissen.
In 2022 werd een gerandomiseerde, gecontroleerde, dubbelblinde studie[51] afgerond. Deze liet zien dat psilocybine een aanzienlijke vermindering van depressieve symptomen kan geven. Hoewel er meer onderzoek nodig is, bevestigt de studie het potentieel van psilocybine voor therapeutische gebruik[52].
In 2023 verscheen in opdracht van ZonMW het rapport Signalement Therapeutische toepassingen van psychedelica[53]. Het beschrijft de kansen, uitdagingen en zorginnovaties voor behandelresistente psychiatrische aandoeningen. Het rapport biedt hoop voor mensen met therapieresistente psychiatrische problemen en neurologische pijnstoornissen.
In een officiële reactie[54] op het ZonMw-rapport liet Minister Kuijpers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) aan de Tweede Kamer weten positief te staan tegenover de ontwikkeling van therapeutische toepassingen van psychedelica (TTP). Hij benadrukte dat deze ontwikkeling zoveel mogelijk moet worden gezien als de ontwikkeling van een geneesmiddel en dus moet vallen binnen de geldende kaders. Zowel de rapportauteurs als de minister waarschuwen voor risico’s bij gebruik buiten de medische setting. Ook het Trimbos-instituut wijst in 'Het Grote Uitgaansonderzoek 2023'[55] op het belang van het benoemen van risico's bij zelf-therapeutisch gebruik, totdat er meer bekend is.
Psilocybine kan, onder begeleiding van professionals, worden ingezet ter ondersteuning van psychotherapie. Het gaat vooral om de ervaring van het gebruik binnen de behandeling. Denk je dat psilocybine therapeutisch iets voor jou kan betekenen? Experimenteer dan niet zelf, maar raadpleeg een erkende therapeut met BIG-registratie[56] en ervaring en/of kennis van psychedelica om de mogelijkheden te bespreken. In 2025 wordt psilocybine-psychotherapie in Nederland nog niet vergoed door zorgverzekeraars. In Duitsland loopt sinds 2025 een officieel Compassionate Use Program[57], het eerste binnen de Europese Unie, waarbij psilocybine onder strikte voorwaarden wordt toegepast bij therapieresistente depressie. In sommige gevallen wordt de behandeling daar (deels) vergoed door zorgverzekeraars.